Jak ustalić czy moja działalność jest zrównoważona?
Kluczowym pytaniem w procesie oceny wpływu społecznego i środowiskowego organizacji jest pytanie o to, w którym momencie możemy uznać, że nasza działalność jest zrównoważona.
Ocena samej zmiany w dobrostanie ludzi lub kondycji środowiska na skutek działania organizacji może być nie wystarczająca. Wykorzystanie informacji tylko o zmianie uniemożliwia porównanie efektów społecznych lub ekologicznych organizacji z progiem społecznym lub ekologicznym, a tym samym ustalenie, czy poziom dobrostanu ludzi lub środowiska jest “zrównoważony” czy “niezrównoważony”.
Z pomocą tutaj przychodzi koncepcja wspomnianego progu wykorzystywana w klasyfikacji impaktu “ABC” (o czym pisaliśmy tutaj). Koncepcja progów, którą zilustrowaliśmy na diagramie poniżej, pozwala określić jak skutki działań organizacji wypadają w porównaniu z kryterium (progiem) odgraniczającym działania szkodliwe (poniżej progu) od działań, które przynoszą korzyści (powyżej linii progu).
Źródło: Tłumaczenie własne wg. ImpactAlpha – “The ABCs (and SDGs) of classification for impact investing strategies” – Tideline
Próg społeczny lub ekologiczny określa minimalny poziom dobrostanu ludzi lub stanu środowiska, który jest uważany za zrównoważony (pozytywny) w porównaniu z niezrównoważonym (negatywny). Poziomy te są ustalane w odniesieniu do norm społecznych lub limitów planetarnych, które zostały zidentyfikowane w wyniku badań naukowych. Z perspektywy pomiaru oznacza to, że efekty zmian, których doświadczają ludzie są zrównoważone, jeśli mieszczą się w dopuszczalnym zakresie określonym przez progi społeczne, natomiast zmiany w środowisku naturalnym (np. klimat, bioróżnorodność) uznajemy za zrównoważone, jeśli mieszczą się w dopuszczalnym zakresie określonym przez progi ekologiczne. Przykładem jednego z progów społecznych może być minimalny dochód niezbędny do osiągnięcia akceptowalnego standardu życia.
Progi społeczne lub ekologiczne określone przez naukę pomagają ustalić podstawy i pułapy, w których ziemia i społeczeństwo powinny starać się działać, aby zapobiec szkodom dla ludzi i środowiska naturalnego. Świetną ilustracją progów jest “obwarzanek” Kate Raworth, który pokazuje w swojej podstawie priorytety społeczne wymienione w celach globalnych ONZ oraz górny pułap granic planetarnych. Pomiędzy tymi granicami leży ekologicznie bezpieczna i społeczna przestrzeń, w której może prosperować cała ludzkość.
Warte zauważenia jest to, że koncepcja progów jest również wykorzystana w taksonomii EU, która klasyfikuje działania zrównoważone według progów / technicznych kryteriów ustalonych naukowo (aktualnie tylko dla działalności znacząco przyczyniających się do łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu).
Ustalanie progów w kontekście pomiaru wpływu jest stosunkowo nową dziedziną wiedzy. Najlepsze praktyki ustalania progów wynikają z wiedzy naukowej, np. cel 1,5 st. C pozwala ustalić budżety węglowe dla emitentów, które z kolei stanowią progi emisji CO2 dla danej organizacji. Progi społeczne oparte są na naukach społecznych i badaniach ekspertów (np. poziom godnego wynagrodzenia) lub są odzwierciedleniem norm społecznych i etyki.
Charakter progu różni się w zależności od rodzaju tematu zrównoważonego rozwoju. Mogą one być definiowane w oparciu o następujące charakterystyki:
-
- Progi bazujące na ograniczeniach planetarnych zdefiniowanych przez naukowców, którzy wyznaczają cele – takie jak scenariusz 2 stopni – które umożliwiają ustalenie budżetów zasobów. Budżety te wymagają przełożenia na cel specyficzny dla organizacji;
-
- progi opierające się na najlepszych dostępnych badaniach innych ekspertów, np. równości rasowej;
-
- progi są kontekstualizowane, aby próg był stosowany lokalnie, np. poziom płac;
-
- progi binarne, gdzie pozytywnym wynikiem jest brak szkody, np. wskaźnik urazów;
-
- mają uniwersalne zastosowanie w oparciu o naukę, np. pomiary biometryczne, takie jak poziom HbA1c dla cukrzycy; lub
-
- mają charakter jakościowy (oparty na kryteriach), np. kryteria UNICEF dotyczące “bezpiecznej wody pitnej” dla celu zrównoważonego rozwoju 6.1.1.
Podczas gdy centralne repozytorium progów dobrostanu społecznego czy kondycji środowiska (outcomes) opartych na normach jeszcze nie istnieje, organizacje rządowe i międzyrządowe opracowały progi dla kilku kwestii społecznych i środowiskowych. Na przykład Bank Światowy ustalił trzy międzynarodowe granice ubóstwa, które są powszechnie stosowane do pomiaru postępów na świecie (globalne absolutne minimum to 1,90 USD dziennie, 3,20 USD dziennie dla krajów o średnim dochodzie i 5,50 USD dziennie dla krajów o wyższym dochodzie). Progi te są szczególnie przydatne dla przedsiębiorstw prowadzących politykę i interwencje w zakresie walki z ubóstwem. Innym istotnym źródłem jest Indeks SDG, który opublikował ponad 80 uniwersalnych progów we wszystkich 17 Celach Zrównoważonego Rozwoju.
Aby zatem ustalić, czy działają w sposób zrównoważony, organizacje muszą określić progi dla każdego efektu swoich działań (outcomes), który jest przedmiotem pomiaru (np. minimalne wynagrodzenie, ślad węglowy, równowaga płci).
Gdy organizacja wie (lub szacuje), gdzie leży próg, może określić, który kierunek zmian jest najbardziej pożądany. Powtarzany pomiar, oceniany w stosunku do progu, pozwala organizacji wiedzieć, czy jej efektywność z czasem się poprawia. Zmiana dobrostanu interesariuszy w czasie jest czasami określana jako stopień lub głębokość zmiany, o czym będziemy pisać w kolejnych wpisach.
Inspiracje do artykułu zaczerpnięte z następujących źródeł:
-
- Kate Raworth, Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist
